Những điều cần biết về dị ứng
Dị ứng là một căn bệnh khá phổ biến mà nhiều người có thể mắc phải. Dị ứng có thể có nhiều triệu chứng khác nhau, từ mẩn ngứa, đến sổ mũi, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Làm thế nào để nhận biết được các dấu hiệu dị ứng và cách phòng tránh dị ứng thế nào?
Các nguyên nhân gây dị ứng
Hắt hơi, sổ mũi, khó thở, mẩn ngứa… là những dấu hiệu rất phổ biến của dị ứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của rất nhiều người. Theo trường đại học Hoa Kỳ về dị ứng, hen suyễn và miễn dịch, chỉ riêng tại nước Mỹ, hàng năm có khoảng hơn 50 triệu người bị dị ứng và hen suyễn. Rất nhiều người trong số họ thường bị các dấu hiệu dị ứng khi thời tiết chuyển mùa, tức vào cuối thu hoặc đầu xuân.
Nói về loại dị ứng phổ biến này, bác sĩ chuyên khoa dị ứng Richard Weber, thành viên của ban dị ứng và miễn dịch Hoa Kỳ cho biết:
Thế nào là dị ứng vào mùa thu? Và nó từ đâu đến, thường mọi người bắt đầu bị vào khoảng đầu tháng hoặc giữa tháng 8. Phần lớn ở Mỹ, dị ứng là do cỏ dại, phấn hương tức là các loại cỏ cây vào cuối mùa hè. Cũng có những nhân tố khác như các vết nấm mốc xuất hiện vào cuối hè, đầu thu. Những người nhạy cảm với các loại cỏ cây cuối hè và các vết ẩm mốc đều có thể bị dị ứng.
Những người bị dị ứng do bụi và phấn hoa vì hít phải các bụi khí này. Khi hít phải các bụi này, cơ thể con người đáp ứng lại bằng cách tiết ra một hóa chất có tên gọi là histamine, làm cho niêm mạc mắt, mũi và xoang sưng lên, và tiết dịch là nước mũi và nước mắt.
Nhưng không chỉ có bụi phấn hoa bên ngoài nhà mới là nguyên nhân chính gây ra dị ứng, người ta cũng có thể bị dị ứng bởi những bụi trong nhà. Bác Sĩ chuyên khoa dị ứng James Sublett thuộc trường đại học Y khoa Louiseville nói:
Khi chúng ta nói về bụi, là các chuyên gia về dị ứng chúng tôi nghĩ đến những loại gây dị ứng cụ thể như bụi vi sinh vật, dị ứng từ gián,… những loại bụi trong nhà, nhưng cũng có thể là các dị ứng từ thuốc lá, từ ống lọc khí hoặc lò sưởi.
Ngoài ra, người ta cũng có thể bị dị ứng với chó và mèo nuôi trong nhà. Bác sĩ Dana Wallace, thuộc Trung tâm điều trị dị ứng và hen suyễn ở tiểu bang Florida cho biết:
Trong tất cả các loại bụi có thể gây dị ứng thì bụi từ mèo là loại nhỏ nhất. Điều này có nghĩa là gì? Nó có nghĩa là nhân tố gây dị ứng tồn tại ít nhất 30 phút trong không khí sau khi nó được quấy động. Điều này làm cho các bệnh nhân bị dị ứng thường bị dị ứng với nhân tố này.
Tuy nhiên có những người khi bị dị ứng vì bụi và phấn hoa cũng có thể nghĩ mình bị dị ứng do cảm lạnh hoặc bị xoang. Vậy những dấu hiệu của dị ứng dễ nhận thấy nhất là gì? Bác sĩ Weber giải thích:
Các triệu chứng thông thường của dị ứng bụi phấn hoa chủ yếu là ở mũi, bạn chảy mũi liên tục, hắt hơi, và phải hỉ mũi liên tục, ngứa mũi. Ngoài ra bạn có thể bị ngứa mắt, ngứa tai, ngứa trong họng, đó cũng là các dấu hiệu của viêm mũi dị ứng nặng.
Người ta cũng có thể bị dị ứng bởi thức ăn. Có khoảng 4% người Mỹ bị dị ứng với thức ăn khi tiếp xúc với các thực phẩm trong salad, đậu phộng hoặc nước sốt. Những người đã từng bị hen suyễn, khi ngồi gần khói của lò nướng cũng dễ phát bệnh.
Trong khi đó, ở một số vùng miền nam và trung Mỹ, người dân còn có thể bị bọ cắn gây dị ứng khi ăn thịt đỏ. Dấu hiệu thường thấy của dị ứng này là người bệnh bị mẩn ngứa, buồn nôn, hen suyễn và các triệu chứng dị ứng khác khoảng 3 đến 4 giờ sau khi ăn thịt đỏ.
Dị ứng đậu phộng cũng là một loại dị ứng khá phổ biến hiện nay. Những người bị dạng dị ứng này thường có cảm nhận đầu tiên là buồn buồn ở lưỡi, mẩn ngứa trên cơ thể. Triệu chứng của dị ứng lạc đôi khi có thể phát triển đến mức gây sưng và khó thở, thậm chí dẫn đến tử vong.
Phòng tránh và điều trị
Việc điều trị dị ứng phụ thuộc vào mức độ bệnh. Với những người bị các triệu chứng dị ứng nhẹ có thể sử dụng thuốc chống dị ứng là antihistamine không cần đơn của bác sĩ. Các tên thuốc phổ biến vẫn thường được dùng bao gồm Allegra, Claritin hay Zyrtec. Nếu triệu chứng của dị ứng bao gồm ngạt mũi, có thể sử dụng các loại thuốc giảm nghẹt mũi không cần kê đơn. Tuy nhiên loại thuốc này cũng có thể có tác dụng phụ không mong muốn như tăng huyết áp với những người đã có huyết áp cao. Vì vậy cần phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi quyết định sử dụng thuốc này. Ngoài ra, các loại thuốc xịt steroid cũng có thể giúp làm giảm các triệu chứng ở người bị dị ứng và hen suyễn. Thuốc phổ biến là Singulair.
Tuy nhiên, nếu việc sử dụng các loại thuốc trên không có tác dụng, các bác sĩ khuyên người bệnh nên tìm đến các bác sĩ chuyên khoa để làm các xét nghiệm chẩn đoán chính xác để có được hướng điều trị thích hợp. Bác sĩ Richard Weber cho biết:
Nếu thuốc đó không giúp gì, và thường là không có hiệu quả với những người bị nặng, thì bạn nên gặp bác sĩ của mình. Các bác sĩ dị ứng có những lợi thế, thứ nhất là bác sĩ biết là những nhân tố nào có thể gây dị ứng, hiểu được vấn đề và do đó có thể đưa ra các chẩn đoán dựa vào xét nghiệm trên da hay tương tự, và từ đó đưa ra các điều trị. Nên với các triệu chứng dị ứng nặng, nên gặp bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá cụ thể.
Hiện nay ở Mỹ, cách điều trị chống dị ứng phổ biến và hiệu nghiệm nhất vẫn là tiêm thuốc chống dị ứng. Người bệnh sẽ nhận những liều thuốc tiêm chứa các tác nhân gây dị ứng giúp cơ thể dần dần không còn có các phản ứng về đề kháng như trước vốn gây ra các triệu chứng dị ứng.
Nói về hiệu quả của cách điều trị này, bác sĩ dị ứng Linda Cox, thuộc Trung tâm điều trị dị ứng và hen suyễn ở tiểu bang Florida cho biết:
Đây là điều trị duy nhất có thể điều trị trực tiếp nguyên nhân bệnh, chứ không phải là điều trị triệu chứng mặt nổi. Đó là quá trình mà chúng tôi làm tăng số lượng chất mà họ bị dị ứng, rồi tiêm vào tay họ. Sau một thời gian hướng tới một liều mục tiêu đề ra, chúng ta sẽ tiến tới quá trình điều trị duy trì, và người bệnh sẽ điều trị duy trì trong khoảng 5 năm. Điều mà chúng tôi thấy là người bệnh giảm đáng kể những triệu chứng dị ứng, giảm nhu cầu dùng thuốc. Cách điều trị này cũng có hiệu quả trong việc chống hen suyễn, và người bị dị ứng bụi và phấn hoa. Chúng tôi đã thấy có người bị dị ứng với mèo, không thể ở chung phòng với mèo quá 5 phút trước khi họ bắt đầu khó thở, ho và sổ mũi. Họ dùng thuốc này và có thể ngủ qua đêm gần mèo mà không có vấn đề gì.
Thường bác sĩ sẽ chỉ định tiêm thuốc trong vài tháng trước khi tìm ra liều thích hợp của người bệnh.
Gần đây, các bác sĩ ở Mỹ cũng đang phát triển một cách điều trị mới với dị ứng bụi phấn hoa là đặt thuốc dưới lưỡi, thay vì tiêm như hiện nay. Cách điều trị mới có tên gọi tắt là SLIT (tức Sublingual immunotherapy). Đây là cách điều trị đang được dùng chủ yếu ở châu Âu. Nói về những ưu điểm của cách điều trị mới, bác sĩ Dana Wallace cho biết:
SLIT là một dạng điều trị mới. theo cách này thuốc được đặt dưới dạng giọt dưới lưỡi trong vài giây trước khi nuốt. Điều khác giữa cách điều trị này với tiêm thuốc dị ứng phổ biến là cách điều trị nhiều người biết là dị ứng này thực tế đã có từ cả 100 năm nay. Nó giups cơ thể giảm khả năng phản ứng với dị ứng. Đây là hai cách điều trị làm thay đổi cách phản ứng của cơ thể với dị ứng, vì các thuốc khác không làm được. Lý do chúng tôi rất thích cách điều trị này vì không chỉ nó có hiệu quả mà còn an toàn và dễ thực hiện hơn là tiêm thuốc. Lý do là chúng tôi biết một ngưới có thể có phản ứng với những dị nguyên và do đó sau khi tiêm, chúng ta phải giữ bệnh nhân ở một chỗ để theo dõi trong 30 phút. Với Slit, điều trị có thể làm ở nhà và chúng tôi chưa nghe thấy bất cứ phản ứng mạnh nào hay tử vong do cách điều trị mới này.
Tuy nhiên, theo các bác sĩ, cách điều trị tốt nhất với dị ứng là cố gắng tránh tiếp xúc với các nguồn gây dị ứng một cách tối đa. Với các nguồn gây dị ứng trong nhà, bác sĩ James Sublett có lời khuyên như sau:
BS. James Sublett: Những điều bạn có thể làm để tránh dị ứng là không hút thuốc trong nhà, các thiết bị cung cấp khí, lọc khí được bảo hành đúng và đầy đủ. Sử dụng hút khí khi nấu nướng, sử dụng phòng vệ sinh, giảm độ ẩm trong nhà. Đừng làm cho nhà ẩm thêm vì đó có thể là vấn đề. Bạn có thể còn cần phải có thiết bị hút ẩm để giảm ẩm ướt.
Với những người bị dị ứng với chó mèo, các bác sĩ khuyên không nên sử dụng thảm và các vật liệu dễ bắt bụi trong nhà và nên tránh để chó mèo ngủ chung trong phòng.
Để tránh những tác nhân gây dị ứng ở bên ngoài, những người hay bi dị ứng với bụi và phấn hoa nên tránh ra ngoài vào khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, thay quần áo mới khi đi ra ngoài về và nên hấp khô quần áo trong máy thay vì phơi ở dây bên ngoài.
Dị ứng là căn bệnh phổ biến nhưng không phải là không có cách điều trị và phòng tránh thích hợp, nhất là khi y học đã có những phương thức điều trị hiệu quả. Vì vậy khi bạn cứ liên tục bị sổ mũi, nhức đầu và nghĩ mình có thể bị dị ứng, đừng sống chung với những bất tiện này trong cuộc sống mà hãy tìm cách giải quyết nó bằng cách tìm lời khuyên từ bác sĩ.
Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa
Việt Hà, phóng viên RFA 2013-09-17
Một bé gái bị dị ứng với phấn hoa.
AFP photo
Dị ứng là một căn bệnh khá phổ biến mà nhiều người có thể mắc phải. Dị ứng có thể có nhiều triệu chứng khác nhau, từ mẩn ngứa, đến sổ mũi, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Làm thế nào để nhận biết được các dấu hiệu dị ứng và cách phòng tránh dị ứng thế nào?
Các nguyên nhân gây dị ứng
Hắt hơi, sổ mũi, khó thở, mẩn ngứa… là những dấu hiệu rất phổ biến của dị ứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của rất nhiều người. Theo trường đại học Hoa Kỳ về dị ứng, hen suyễn và miễn dịch, chỉ riêng tại nước Mỹ, hàng năm có khoảng hơn 50 triệu người bị dị ứng và hen suyễn. Rất nhiều người trong số họ thường bị các dấu hiệu dị ứng khi thời tiết chuyển mùa, tức vào cuối thu hoặc đầu xuân.
Nói về loại dị ứng phổ biến này, bác sĩ chuyên khoa dị ứng Richard Weber, thành viên của ban dị ứng và miễn dịch Hoa Kỳ cho biết:
Thế nào là dị ứng vào mùa thu? Và nó từ đâu đến, thường mọi người bắt đầu bị vào khoảng đầu tháng hoặc giữa tháng 8. Phần lớn ở Mỹ, dị ứng là do cỏ dại, phấn hương tức là các loại cỏ cây vào cuối mùa hè. Cũng có những nhân tố khác như các vết nấm mốc xuất hiện vào cuối hè, đầu thu. Những người nhạy cảm với các loại cỏ cây cuối hè và các vết ẩm mốc đều có thể bị dị ứng.
Những người bị dị ứng do bụi và phấn hoa vì hít phải các bụi khí này. Khi hít phải các bụi này, cơ thể con người đáp ứng lại bằng cách tiết ra một hóa chất có tên gọi là histamine, làm cho niêm mạc mắt, mũi và xoang sưng lên, và tiết dịch là nước mũi và nước mắt.
Nhưng không chỉ có bụi phấn hoa bên ngoài nhà mới là nguyên nhân chính gây ra dị ứng, người ta cũng có thể bị dị ứng bởi những bụi trong nhà. Bác Sĩ chuyên khoa dị ứng James Sublett thuộc trường đại học Y khoa Louiseville nói:
Khi chúng ta nói về bụi, là các chuyên gia về dị ứng chúng tôi nghĩ đến những loại gây dị ứng cụ thể như bụi vi sinh vật, dị ứng từ gián,… những loại bụi trong nhà, nhưng cũng có thể là các dị ứng từ thuốc lá, từ ống lọc khí hoặc lò sưởi.
Ngoài ra, người ta cũng có thể bị dị ứng với chó và mèo nuôi trong nhà. Bác sĩ Dana Wallace, thuộc Trung tâm điều trị dị ứng và hen suyễn ở tiểu bang Florida cho biết:
Trong tất cả các loại bụi có thể gây dị ứng thì bụi từ mèo là loại nhỏ nhất. Điều này có nghĩa là gì? Nó có nghĩa là nhân tố gây dị ứng tồn tại ít nhất 30 phút trong không khí sau khi nó được quấy động. Điều này làm cho các bệnh nhân bị dị ứng thường bị dị ứng với nhân tố này.
Tuy nhiên có những người khi bị dị ứng vì bụi và phấn hoa cũng có thể nghĩ mình bị dị ứng do cảm lạnh hoặc bị xoang. Vậy những dấu hiệu của dị ứng dễ nhận thấy nhất là gì? Bác sĩ Weber giải thích:
Các triệu chứng thông thường của dị ứng bụi phấn hoa chủ yếu là ở mũi, bạn chảy mũi liên tục, hắt hơi, và phải hỉ mũi liên tục, ngứa mũi. Ngoài ra bạn có thể bị ngứa mắt, ngứa tai, ngứa trong họng, đó cũng là các dấu hiệu của viêm mũi dị ứng nặng.
Người ta cũng có thể bị dị ứng bởi thức ăn. Có khoảng 4% người Mỹ bị dị ứng với thức ăn khi tiếp xúc với các thực phẩm trong salad, đậu phộng hoặc nước sốt. Những người đã từng bị hen suyễn, khi ngồi gần khói của lò nướng cũng dễ phát bệnh.
Trong khi đó, ở một số vùng miền nam và trung Mỹ, người dân còn có thể bị bọ cắn gây dị ứng khi ăn thịt đỏ. Dấu hiệu thường thấy của dị ứng này là người bệnh bị mẩn ngứa, buồn nôn, hen suyễn và các triệu chứng dị ứng khác khoảng 3 đến 4 giờ sau khi ăn thịt đỏ.
Dị ứng đậu phộng cũng là một loại dị ứng khá phổ biến hiện nay. Những người bị dạng dị ứng này thường có cảm nhận đầu tiên là buồn buồn ở lưỡi, mẩn ngứa trên cơ thể. Triệu chứng của dị ứng lạc đôi khi có thể phát triển đến mức gây sưng và khó thở, thậm chí dẫn đến tử vong.
Phòng tránh và điều trị
Bác sĩ đang xem xét một vết mẩn ngứa trên cổ một cô gái. AFP photo
Tuy nhiên, nếu việc sử dụng các loại thuốc trên không có tác dụng, các bác sĩ khuyên người bệnh nên tìm đến các bác sĩ chuyên khoa để làm các xét nghiệm chẩn đoán chính xác để có được hướng điều trị thích hợp. Bác sĩ Richard Weber cho biết:
Nếu thuốc đó không giúp gì, và thường là không có hiệu quả với những người bị nặng, thì bạn nên gặp bác sĩ của mình. Các bác sĩ dị ứng có những lợi thế, thứ nhất là bác sĩ biết là những nhân tố nào có thể gây dị ứng, hiểu được vấn đề và do đó có thể đưa ra các chẩn đoán dựa vào xét nghiệm trên da hay tương tự, và từ đó đưa ra các điều trị. Nên với các triệu chứng dị ứng nặng, nên gặp bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá cụ thể.
Hiện nay ở Mỹ, cách điều trị chống dị ứng phổ biến và hiệu nghiệm nhất vẫn là tiêm thuốc chống dị ứng. Người bệnh sẽ nhận những liều thuốc tiêm chứa các tác nhân gây dị ứng giúp cơ thể dần dần không còn có các phản ứng về đề kháng như trước vốn gây ra các triệu chứng dị ứng.
Nói về hiệu quả của cách điều trị này, bác sĩ dị ứng Linda Cox, thuộc Trung tâm điều trị dị ứng và hen suyễn ở tiểu bang Florida cho biết:
Đây là điều trị duy nhất có thể điều trị trực tiếp nguyên nhân bệnh, chứ không phải là điều trị triệu chứng mặt nổi. Đó là quá trình mà chúng tôi làm tăng số lượng chất mà họ bị dị ứng, rồi tiêm vào tay họ. Sau một thời gian hướng tới một liều mục tiêu đề ra, chúng ta sẽ tiến tới quá trình điều trị duy trì, và người bệnh sẽ điều trị duy trì trong khoảng 5 năm. Điều mà chúng tôi thấy là người bệnh giảm đáng kể những triệu chứng dị ứng, giảm nhu cầu dùng thuốc. Cách điều trị này cũng có hiệu quả trong việc chống hen suyễn, và người bị dị ứng bụi và phấn hoa. Chúng tôi đã thấy có người bị dị ứng với mèo, không thể ở chung phòng với mèo quá 5 phút trước khi họ bắt đầu khó thở, ho và sổ mũi. Họ dùng thuốc này và có thể ngủ qua đêm gần mèo mà không có vấn đề gì.
Thường bác sĩ sẽ chỉ định tiêm thuốc trong vài tháng trước khi tìm ra liều thích hợp của người bệnh.
Gần đây, các bác sĩ ở Mỹ cũng đang phát triển một cách điều trị mới với dị ứng bụi phấn hoa là đặt thuốc dưới lưỡi, thay vì tiêm như hiện nay. Cách điều trị mới có tên gọi tắt là SLIT (tức Sublingual immunotherapy). Đây là cách điều trị đang được dùng chủ yếu ở châu Âu. Nói về những ưu điểm của cách điều trị mới, bác sĩ Dana Wallace cho biết:
SLIT là một dạng điều trị mới. theo cách này thuốc được đặt dưới dạng giọt dưới lưỡi trong vài giây trước khi nuốt. Điều khác giữa cách điều trị này với tiêm thuốc dị ứng phổ biến là cách điều trị nhiều người biết là dị ứng này thực tế đã có từ cả 100 năm nay. Nó giups cơ thể giảm khả năng phản ứng với dị ứng. Đây là hai cách điều trị làm thay đổi cách phản ứng của cơ thể với dị ứng, vì các thuốc khác không làm được. Lý do chúng tôi rất thích cách điều trị này vì không chỉ nó có hiệu quả mà còn an toàn và dễ thực hiện hơn là tiêm thuốc. Lý do là chúng tôi biết một ngưới có thể có phản ứng với những dị nguyên và do đó sau khi tiêm, chúng ta phải giữ bệnh nhân ở một chỗ để theo dõi trong 30 phút. Với Slit, điều trị có thể làm ở nhà và chúng tôi chưa nghe thấy bất cứ phản ứng mạnh nào hay tử vong do cách điều trị mới này.
Tuy nhiên, theo các bác sĩ, cách điều trị tốt nhất với dị ứng là cố gắng tránh tiếp xúc với các nguồn gây dị ứng một cách tối đa. Với các nguồn gây dị ứng trong nhà, bác sĩ James Sublett có lời khuyên như sau:
BS. James Sublett: Những điều bạn có thể làm để tránh dị ứng là không hút thuốc trong nhà, các thiết bị cung cấp khí, lọc khí được bảo hành đúng và đầy đủ. Sử dụng hút khí khi nấu nướng, sử dụng phòng vệ sinh, giảm độ ẩm trong nhà. Đừng làm cho nhà ẩm thêm vì đó có thể là vấn đề. Bạn có thể còn cần phải có thiết bị hút ẩm để giảm ẩm ướt.
Với những người bị dị ứng với chó mèo, các bác sĩ khuyên không nên sử dụng thảm và các vật liệu dễ bắt bụi trong nhà và nên tránh để chó mèo ngủ chung trong phòng.
Để tránh những tác nhân gây dị ứng ở bên ngoài, những người hay bi dị ứng với bụi và phấn hoa nên tránh ra ngoài vào khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, thay quần áo mới khi đi ra ngoài về và nên hấp khô quần áo trong máy thay vì phơi ở dây bên ngoài.
Dị ứng là căn bệnh phổ biến nhưng không phải là không có cách điều trị và phòng tránh thích hợp, nhất là khi y học đã có những phương thức điều trị hiệu quả. Vì vậy khi bạn cứ liên tục bị sổ mũi, nhức đầu và nghĩ mình có thể bị dị ứng, đừng sống chung với những bất tiện này trong cuộc sống mà hãy tìm cách giải quyết nó bằng cách tìm lời khuyên từ bác sĩ.
Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét